«چهار گفتار» درباره فلسفه قیام حسینی و درس‌ها و عبرت‌های آن + دانلود
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از انتشارات انقلاب اسلامی، کتاب «چهار گفتار»، چهار سخنرانی بسیار مهم رهبر معظم انقلاب درباره حادثه‌ی عاشورا است که در آن با نگاهی نو، زمینه‌های تاریخی فاجعه عاشورا، نظریه‌ی صحیح درباره فلسفه قیام حسینی و درس‌ها و عبرت‌های گوناگون آن، برای نسل امروز تحلیل و تبیین شده است.
محرمی دیگر رسیده است؛ فرصت مغتنم دیگری برای بهره گرفتن از زلال معارف اهل بیت علیهم‌السلام و استفاده از انوار شور و شعور خورشید بی‌فروغ تاریخ، حسین‌بن‌علی علیه‌السلام و بینش و منش و روش زندگی او؛ فرصتی برای استفاده از برکات عاشورا و درس‌ها و عبرت‌های آن؛ و فرصتی برای فهم سلوک عاشورایی در منطق شیعی، که در آن سالک با جمع سیاست و تهذیب، بندگی و آزادگی، عقل و عشق و سجاده و سنگر، به بالاترین مقامات انسانی می‌رسد.
یادگاران دوران جاهلیت آمده بودند تا با شعار صریح «لا خبرٌ جاء و لا وحیٌ نَزَلَ»، قلم محو بر وحی الهی و شریعت محمّدی بکشند، اما هیهات که این سعی باطل چراغ خورشید را خاموش کند: «یُریدون لِیُطفِؤُا نورَ الله بأفواههم والله مُتِمُّ نوره ولو کَره الکافرون»(صفّ/8). آنان غافل بودند از قدرت خونی که قرن‌ها در پهنه‌ی تاریخ می‌جوشد و بنیاد ظلم و ستم را برمی‌کَند، و غافل بودند از سنّت حتمی الهی بر نصرت جبهه‌ی حق و پیروزی نهایی حق بر باطل. عاشورا، تابلوی مظلومیت و غربت در کنار عظمت و رمز ماندگاری دین در طوفان حوادث است و آینه‌ی پایداریِ تمام عدالت‌خواهان و آزادگان جهان؛ و انقلاب اسلامی ایران، یکی از بزرگترین جلوه‌های آن است.
بنا به تعابیر رهبر فرزانه‌ی انقلاب، «عاشورا امّ‌المعارف و پایه‌ی اصلی انقلاب اسلامی» و «انقلاب اسلامی، تجلی‌گاه طلوع حقیقت حسینی» است و در حقیقت، «روح استقامت حسینی در استقامت خمینی» دمیده شده است. از یک‌سو عاشورا بر انقلاب عظیم اسلامی ایران اثر گذاشته و این انقلاب، تداوم سلسله‌ی تاریخی عاشورا و الهام‌گرفته از منطق و شور و حماسه‌ی حسینی بود و از سوی دیگر، وقوع انقلاب اسلامی فرصتی نو برای تعمیق معارف و تحلیل درست درس‌ها و عبرت‌های عاشورا و تبیین صحیح اهداف و انگیزه‌های قیام حضرت سیّدالشّهداء(علیه‌السلام) فراهم کرد.
یکی از نمونه‌های دقیق و محققانه تشریح جایگاه عاشورا و محرم در منطق شیعی، زمینه‌های تاریخی واقعه‌ی عاشورا، درس‌ها و عبرت‌های آن، اهداف قیام حسینی و تأثیرات و دستاوردهای این قیام را می‌توان در منظومه‌ی اندیشه‌های رهبر معظّم انقلاب مشاهده کرد. معظّمٌ‌له بارها، بسته به مسائل روز و رخدادهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی داخلی و خارجی، به ابعاد مختلف قیام حسینی استناد کرده و مفاهیمی چون دشمن‌شناسی، فرهنگ دفاع و شهادت‌طلبی، بصیرت را در آینه این قیام تبیین کرده‌اند و در کنار آن، ضمن تأکید بر لزوم پیرایه‌زدایی از عاشورا، بایسته‌‌های محافل و مجالسِ حسینی، از وعظ و مرثیه‌خوانی تا هیئت و عزاداری را گوشزد کرده‌اند.
انتشارات انقلاب اسلامی، تاکنون چند اثر عاشورایی برگرفته از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی منتشر کرده است که «چهار گفتار در تبیین زمینه‌ها، علل و آثار حادثه‌ی عاشورا» یکی از آنهاست. این اثر شامل چهار گفتار مهم از رهبر انقلاب در سال‌های 71، 74، 75 و 77 است که به دلیل اهمیّت خاص موضوع و محتوای آنها، در مجموعه‌ای مستقل منتشر شدهاند. این اثر در 131 صفحه منتشر شده و عنوانگذاری محتوایی مطالب در ابتدا و حاشیه‌ی کتاب، و نیز نمایه‌های موضوعی در انتهای کتاب، دسترسی آسان مخاطب به دیدگاه‌های معظّمٌ‌له و منابع بیانات ایشان را در موضوعات مختلف میسّر می‌کند.
در گفتار نخست، برخی از درس‌ها و عبرت‌های عاشورا از لسان رهبر انقلاب تشریح شده است؛ درس‌هایی چون فدا کاری، لزوم بصیرت داشتن و آسیب‌پذیری جبهه‌ی دشمن، و عبرت‌هایی چون انحطاط جامعه‌ی صدر اسلام طیِ 50 سال. به عقیده‌ی ایشان، امروز اولین و فوری‌ترین پیام عاشورا برای ما این است که «بفهمیم چه بلایی بر سر آن جامعه آمد که حسین‌بن‌علی(علیه‌السّلام)، آقازاده‌ی اوّل دنیای اسلام و پسر خلیفه‌ی مسلمین، پسر علی‌بن‌ابی‌طالب(علیه‌السّلام)، در همان شهری که پدر بزرگوارش بر مسند خلافت می‌نشست، سر بریده‌اش گردانده شد و آب از آب تکان نخورد! »(ص 23).
در این گفتار همچنین برخی از مسائل مهم روز، مانند علل و عواقب ترجیح مادیّات بر معنویّات در دنیای امروز، تفاوت سازندگی و مادیگری، شبیخون و قتل‌عام فرهنگی دشمن علیه جوانان ایرانی، برتری امربه‌معروف و نهیازمنکر نسبت به جهاد، هدف دشمن از شایعه‌پراکنی و... ذیل درس‌ها و عبرت‌های عاشورا تبیین شده است.
در گفتار دوم کتاب، علاوه بر تبیین برخی دیگر از درس‌ها و عبرت‌های عاشورا، به موضوع مهمی پرداخته شده که طی قرن‌ها، و به‌ویژه در چند دهه‌ی اخیر، در میان علما و صاحبنظران، محلّ بحث و مناقشه بوده است: فلسفه و هدف قیام حسینی. برخی با جفای در حق نهضت حسینی، و با ارائه‌ی نظریه‌های انحرافی مانند فدا شدن برای کفّاره‌ی گناهان امّت و مانند آن، کوشیده‌اند که این قیام عظیم را به برخی موهومات تقلیل دهند.
جدای از این نظریه‌های انحرافی، دو نظریه‌ی «شهادت» و «حکومت» در میان محققان مشهورتر از دیگر نظریه‌ها بوده است و هواداران هر یک از این دو نظریه، برای مدعای خود دلایلی اقامه کرده‌اند. رهبر معظّم انقلاب در این گفتار، ضمن نقد دیدگاه‌های مختلف در تبیین فلسفه‌ی حرکت امام حسین(علیه‌السلام) و از جمله این دو نظریه‌ی مشهور و بیان اشکالات آنها، با ارائه‌ی شواهدی از بیانات آن حضرت، نظریه‌ی صحیح درباره‌ی هدف قیام حسینی را تحلیل و تبیین کرده‌اند(ص 40-35 و 52-46).
از دیگر مطالب خواندنی این گفتار می‌توان به بررسی دو انحراف مهم محتمل در جامعه‌ی اسلامی که عامل قیام امام حسین علیه‌السلام شد، تفاوت موقعیت امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه‌السلام، تکرار ماجرای قیام حسینی در ابعاد کوچکتر در دوران معاصر توسط امام خمینی(ره)، تجسم عینی امربه‌معروف و نهیازمنکر در قیام حسینی و وجوه بی‌نظیر بودن حادثه‌ی عاشورا در تمام تاریخ بشر، اشاره کرد.
محوری‌ترین موضوع دو گفتار آخر کتاب، بررسی و تحلیل نقش خواص در دو جبهه‌ی حق و باطل است و ضرورت درس و عبرت گرفتن از عملکرد آنها، تا فاجعه عاشورا، دیگربار تکرار نشود. در این دو گفتار، مواضع و عملکردهای نمونه‌هایی از خواص در واقعه‌ی عاشورا و ماجراهای پیش از آن، با استناد به شواهد تاریخی و غالبا از منابع اهل سنّت، بررسی و تحلیل شده است؛ کارنامه‌ی چهره‌هایی چون عبدالله‌بن‌زبیر، شریح قاضی، سعیدبن‌عاص، ابوموسی اشعری، سعدبن‌ابی‌وقاص، گروه توابین این‌که در این پنجاه سال، چه اتّفاقی برای خواص افتاد که به تعبیر رهبر انقلاب، چهار عنصرِ «عبودیت»، «معرفت»، «عدالت» و «محبت» آنان تکان خورد و به فاجعه‌ی عاشورا انجامید.
رهبر معظم انقلاب در این گفتارها با ارائه شواهد متعدد تاریخی از صدر اسلام و تاریخ معاصر، تبیین کرده‌اند که چگونه بی‌بصیرتی، غفلت و به‌ویژه دل‌سپردگی خواص به دنیا و مطامع نفسانی، باعث لغزش آنان شد و عوام را نیز به انحراف کشاند؛ و همین دنیادوستی خواص بود که زمینه‌ساز تبدیل خلافت به پادشاهی، به مقام عالم دینی رسیدن کعب‌الاحبارها و به مسلخ رفتن حسین‌بن‌علی‌ها در تاریخ شد. تحلیل درست این وقایع و بررسی علل و زمینه‌های انحطاط جامعه در این گفتارها، درس‌ها و عبرت‌های متعدّدی را در پیش چشم اهل بصیرت قرار می‌دهد.
در دو گفتار اخیر مباحث متعدد دیگری چون اهمیت فرهنگ جهاد و شهادت در اسلام، تحلیل سخنان حضرت زینبسلام الله علیها در بازار کوفه درباره‌ی ارتجاع و عقب گرد امت، درک عظمت حادثه‌ی عاشورا با تحلیل سه دوره‌ی زندگی امام حسین علیه‌السلام، چهار محور اصلی نظام تأسیسی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، تفاوت دنیاطلبی و سازندگی نیز مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است.
برای دریافت نسخه الکترونیکی کتاب چهار گفتار اینجا را کلیک کنید./998/د102/ق