نماز مسافر در اماکن چهارگانه چگونه است؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کتاب نماز مسافر در اماکن چهارگانه تألیف حجت‌الاسلام مهدی درگاهی به همت پژوهشکده حج و زیارت و از سوی مؤسسه فرهنگی هنر مشعر در سه بخش کلیات و مفاهیم، بررسی حکم نماز مسافر در اماکن چهارگانه و بررسی فقهی اماکن تخییر منتشر شد.

علم فقه شامل افعال و اعمال مکلف می‌شود و با نور حضورش حیرت عملی را از او برطرف می‌کند. علم فقه توانمندی و استعداد حضور در تمامی عرصه‌های علمی و مسائل جدید و مستحدثه را دارد.

اجتهاد پویا بر مبنای فقه اصیلی که نمونه بارز آن در فقه جواهری تبلور یافته است، مسیر مشخص و روشنی است که فقهای راستین عصر ما با توجه به دو اصل پویایی و اعتماد قطعی بر متون و منابع دین، مشعل فقاهت را مشتعل کرده‌اند؛ همین امر سبب تولید علم و گسترش حوزه فقه می‌شود.

پژوهش فقهی نماز مسافر در اماکن چهارگانه تألیف حجت‌الاسلام شیخ مهدی درگاهی به تبیین یکی از فروع فقهی در حکم و موضوع آن پرداخته و با جمع‌آوری اقوال و ادله فقها به بررسی و جمع‌بندی تفصیلی آن همت گمارده است.

این اثر فقهی که پس از تأیید موضوع در گروه فقه و حقوق و پس از آن در شورای عالی پژوهشی پژوهشکده حج و زیارت با تلاش‌های مؤلف در دو مبحث حکم و موضوع، با راهنمایی استاد حجت‌الاسلام والمسلمین علی عندلیبی نگاشته شده است، اینک در قالب کتاب در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد.

براساس مقدمه این کتاب، یکی از مطالبی که ذهن زائران را نسبت به اماکن مکه، مدینه، مسجد کوفه و حائر حسینی علیه‌السلام مشغول می‌کند، پاسخ به این پرسش است که آیا نماز مسافر که قصد اقامت 10 روز نکرده، شکسته است یا تمام؟ بر فرض تخییر، محدوده آن کجاست؟

جواب این دو پرسش در مناسک حج و رساله‌های عملیه به شکل فتوا و مجمل آمده است و اصولا فقهای گران‌قدر از زمان مرحوم کلینی تاکنون، در بحث صلاة المسافر و برخی در کتاب الحج در خلال بررسی حکم نماز مسافر در اماکن اربعه، به بیان مراد و محدوده این اماکن نیز پرداخته‌اند.

برخی فقها تنها فتوای خود را در حکم و موضوع بیان کرده‌اند و برخی دیگر اجمالا روایات مسأله را آورده، موضوع و حکم تخییر را از خلال آنها، دریافت کرده‌اند؛ گروهی دیگر به تفصیل، به استنباط حکم و موضوع و تبیین آن پرداخته‌اند و برخی هم در این‌باره کتاب مستقلی نوشته‌اند.

از آنجا که در این مسأله از اولیای دین علیهم‌السلام روایات متعدد و به ظاهر متعارض و با مدلول‌های مختلف، رسیده است و همین امر سبب تعدد آرا و اقوال در حکم و موضوع این مسأله شده، بخشی از این اثر به تبیین اصل حکم تخییر با نگاهی به اقوال و ادله هر کدام و جمع‌بندی فقها در این باره اختصاص دارد.

از سوی دیگر با نگاهی به ادله و روایات، محدوده این اماکن در روایات به گونه‌های مختلفی بیان شده است، مثل «حرمین شریفین»، «مکه و مدینه»، «مسجدالحرام و مسجدالنبی»، «کوفه و مسجد کوفه»، «حرم الحسین و عند قبر الحسین و حائر» و به تبع آن اقوال و احتمالات بیان شده از سوی فقها مختلف است.

بنابراین در بخش بعدی کتاب، با قبول «حکم به تخییر یا تعیّن تمام در اماکن اربعه» به تبیین موضوع حکم و بیان مراد از اماکن چهارگانه و محدوده آن پرداخته و مسائل آن بررسی و تبیین می‌شود تا در مسائل فقهی، ماهیت موضوع و تعریف آن و به تعبیر دیگر حدود و ثغور آن روشن تا امکان امتثال حکم فراهم شود.

البته از آنجا که برخی علما، محدوده قدیم این اماکن را موضوع تخییر می‌دانند، یعنی محدوده زمان حضرت رسول و بعضی دیگر محدوده زمان حضرات معصومین علیهم‌السلام را ملاک می‌دانند، پس به تاریخچه و موقعیت جغرافیایی این مواضع به منظور تعیین محدوده قدیم آن و در جهت آشنایی هرچه بیشتر با این اماکن به مفاهیم آنها در قالب «کلیات و مفاهیم» در بخش اول اشاره شده است.

کتاب نماز مسافر در اماکن چهارگانه تألیف مهدی درگاهی در قطع وزیری، 376 صفحه، شمارگان 5000 نسخه و قیمت 11 هزار تومان به همت پژوهشکده حج و زیارت از سوی مؤسسه فرهنگی هنر مشعر منتشر شده است./920/ن602/ع