تمدن اسلامی با شناخت و اعتقاد به ارزش‌ها و هنجارها حاصل می‌شود
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حسن بنیانیان، رییس سابق حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی پیش از ظهر امروز در نشست تخصصی اقتضائات اثر بخشی فرهنگی حوزه در جامعه امروز که به همت دفتر پژوهش‌های خاص دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم با حضور طلاب و روحانیان برگزار شد به بررسی رسالت‌های عالمان و مبلغان در نظام اسلامی در حوزه فرهنگ پرداخت.
وی گفت: ضرورت حضور مبلغان برای ادامه نظام اسلامی یک امر قطعی است، برخی از افراد معتقد هستند که نباید روحانیت در صحنه نظام اسلامی حضور داشته باشد یعنی می‌گویند روحانیت بهتر است از سیاست خارج شود و در سیاست دخالت نکند، در حالی که توجه نمی‌کنند در نظام اسلامی به هیچ وجه نمی‌توان دین را از سیاست خارج کرد.
این پژوهشگر با بیان این‌که در طول تاریخ حکومت‌ها بیشتر به دنبال کسب قدرت بودند، اظهار داشت: تا زمانی که حکومت به دنبال قدرت است در حال صعود است ولی وقتی مستقر شده و حس می‌کند دشمن دیگری نیست سقوط می‌کند و این خطر جمهوری اسلامی ایران را نیز تهدید می‌کند.
پیشرفت فرهنگی ما ضعیف بوده است
وی ادامه داد: احیای دین از طریق حکومت اسلامی خوشحالی دارد، کارآیی نظام اسلامی زمانی اثبات می‌شود که به موازات رشد مادی، عدالت نیز رشد کند، کلیت انقلاب اسلامی ما نیز روبه جلو است، ما پیشرفت‌های علمی، فن‌آوری و سیاسی خوبی داشتیم ولی پیشرفت فرهنگی ما ضعیف بوده است.
بنیانیان با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری درباره فرهنگ، خاطرنشان کرد: فرهنگ باید برای اقتصاد، اجتماع و دیگر نهادها برنامه ریزی داشته باشد، رها کردن مسائل بدون دخالت فرهنگ کار درستی نیست، البته برخی از روی افراط می‌گویند همه چیز را باید تحت کنترل داشت.
وی افزود: اگر روحانیت مانند هر نهاد دیگری کارهای فرهنگی را به حال خود رها کند به تدریج نقش او در جامعه کمرنگ می‌شود و وقتی نقش روحانیت در عرصه‌ها کم شود نقش و اثرگذاری دین نیز کم خواهد شد، یعنی حذف آرام و تدریجی اسلام از جامعه صورت می‌گیرد.
ضرورت نیاز به عالمان نظریه پرداز
رییس سابق حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی گفت: ما در جامعه نیازمند عالمان نظریه پرداز و مشاوره دهنده به مدیران ارشد نظام اجرایی برای اصلاح نظام‌های اجرایی، عالمان آگاه به تأثیرات فرهنگی در فعالیت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی برای حضور در متن تصمیم‌گیری‌های اجرایی، عالمان دینی دارای تخصص خاص در عرصه‌های مختلف زندگی برای کمک فکری و مشاوره‌های مختلف هستیم چرا که خلأ تمام آن‌ها را حس می‌کنیم و حوزه‌های علمیه باید این افراد را تربیت کند.
وی تصریح کرد: امروز زندگی غربی‌ها در تمام عرصه‌ها مختلف مردم دخالت دارد، در تهران از هر سه ازدواج یکی و در کشور از هر پنج ازدواج یکی به طلاق منجر می‌شود، دین نخست باید برنامه‌ریزی‌های نسبت به تصمیم‌های حساس افراد همانند انتخاب همسر، شغل و دیگر مسائل داشته باشد.
این فعال عرصه فرهنگی با اشاره به این‌که متأسفانه تصمیم‌های کلیدی افراد تحت تأثیر فرهنگ غربی قرار گرفته است، یادآور شد: به اندازه کافی عالم دینی برای مشاوره درباره بیان مسائل حساس و کلیدی زندگی و کمک افراد در این مسائل تربیت نکردیم.
سخنان مقام معظم رهبری برای جامعه راهبردی است
وی افزود: البته برخی از اندیشمندان گفته‌اند که افراد بر اساس علاقه‌مندی به خلق، تماشای زیبایی‌های عالم، کشف حقایق هستی، ایجاد نفوذ و قدرت، ارضای نیاز‌های روحی و روانی خود، حل مشکلات مردم و منافع اقتصادی مسائل کلیدی زندگی همانند انتخاب شغل را برنامه‌ریزی می‌کنند، حتی ممکن است فردی با لباس روحانیت به دنبال این کارها باشد و جایی نیست که به یک طلبه که می‌خواهد روحانی شود بگوید هدف تو از این کار چیست و چه برنامه‌ریزی برای آینده خود داری؟
بنیانیان سخنان و بیانات مقام معظم رهبری را برای جامعه راهبردی دانست و یادآور شد: رهبر معظم انقلاب تاکنون مسائلی همانند الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، مهندسی فرهنگی، اصلاح فرهنگ سازمانی و پیوست فرهنگی، اصلاح سبک زندگی را بیان کردند، حتی این دستور‌ها و سیاست‌ها را به قوای سه‌گانه کشور ابلاغ کردند ولی حتی مردم از برخی سیاست‌های ابلاغیه بی‌خبر هستند.
وی ادامه داد: رهبری در تعریف فرهنگ می‌فرمایند «فرهنگ به عنوان هوا است که تمام افراد از آن استنشاق می‌کنند»، فرهنگ در واقع نظامی همراه با اعتقادات، ارزش‌ها، هنجارها و نمادهای مبتنی است که در تصمیم‌های ما دخالت دارد و اگر هر یک از این مفهوم‌ها تغییر کند دیگر مفاهیم نیز تغییر می‌کنند.
فرهنگی مطلوب است که مدیریت با متن قرآن باشد
رییس سابق حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی با بیان این‌که مقام معظم رهبری بارها بر مهندسی فرهنگی تأکید کردند، اظهار داشت: فرهنگی مطلوب است که مدیریت فرهنگی آن از متن قرآن باشد، متأسفانه فرهنگ موجود آلوده است، برای مثال در ایران اسلامی وقتی به کسی گفته می‌شود دروغ نگو ناراحت نمی‌شود، ولی در آمریکا حتی به شوخی به افراد گفته شود دروغ نگوید به شدت ناراحت می‌شوند.
وی بیان داشت: حتی امروز در کشور ما برخی از هنجارها به فرهنگ تبدیل شده است و باید افرادی فرهنگ مطلوب از متن قرآن را استخراج کرده و پس از آسیب‌شناسی راه حل‌های لازم را ارائه دهند.
بنیانیان فرهنگ اقتصادی را نوع دیگری از فرهنگ خواند و خاطرنشان کرد: اگر فرهنگی با اقتصاد، سیاست و خدمات اجتماعی در ارتباط باشد به آن فرهنگی اقتصادی گفته می‌شود، در فرهنگی که 90 درصد جوانان به دنبال مدرک هستند نباید منتظر رشد اقتصادی بود، متأسفانه شورای شهرها از کشتی گیر و بازیگر پر شده است.
تمدن اسلامی با اعتقاد و شناخت ارزش‌ها و هنجارها حاصل می‌شود
وی تصریح کرد: اکنون 14 میلیون پرونده در قوه قضائیه داریم، تمدن اسلامی زمانی تشکیل می‌شود که جهانی بینی از اعتقادات شکل گرفته و هنجارها و ارزش‌ها شناخته شود تا الگوهای رفتاری و نمادهای فرهنگ برای روابط اقتصادی، سیاسی، خانوادگی، زندگی شخصی سازماندهی شود.
پژوهشگر عرصه فرهنگ با بیان این‌که برای انجام کارهای فرهنگی در سطح وسیع عملکرد روحانیان همانند گذشتگان پاسخگو نیست، بیان کرد: هزار و چهار صد سال روحانیت از طریق موعظه یک طرفه نقش خوبی را ایفا کرده و اثرگذار بود، ولی اکنون به سبب گسترش ارتباطات این کار امکان پذیر نیست.
وی افزود: متأسفانه امروز ارتباط مردم با روحانیان کم شده است، حتی در برخی مواقع ممکن است افراد روحانیان را تنها در مراسم‌های عزاداری یا خاک‌سپاری اقوام خود ببینند و وقتی ارتباط به این مقدار کم شد اثرگذاری نیز کم می‌شود، حتی برخی از افراد می‌گویند ما چون روحانیان را تنها در مراسم‌های عزاداری می‌بینیم وقتی در خیابان نیز آن‌ها را می‌بینیم یاد مرگ می‌افتیم.
طلاب باید در مسائل اقتصادی، سیاسی و فرهنگی صاحب نظر باشند
رییس سابق حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی با تأکید بر تربیت نخبگان از سوی حوزه‌های علمیه، گفت: نخبه صرفاً به فرد باهوش گفته نمی‌شود بلکه افرادی که نفوذ کلام داشته باشند نیز نخبه گفته می‌شود، ما نیاز داریم نسلی از طلاب درباره فرهنگ، اقتصاد، سیاست و دیگر مسائل صاحب نظر باشند.
وی یادآور شد: متأسفانه برخی از مؤسسات ما به گونه‌ای شده است که فرد حزب اللهی داخل آن می‌شود و رشوه‌گیر بیرون می‌آید، نمی‌شود تنها با زیارت عاشورا یا دیگر مسائل فرهنگ را درست کرد بلکه باید در کنار این کارها عمل نیز باشد.
بنیانیان فطرت انسان‌ها، ادیان الهی، تحولات تاریخی، ارتباط با دیگر جوامع، پیشرفت توسعه و خصوصیات جغرافیایی را عوامل تشکیل دهنده فرهنگ‌ها برشمرد و تأکید کرد: شرایط موجود کشور ما ریشه در اعتقادات و باورها دارد، البته از دویست سال اخیر که مدرنیته وارد کشور شده سعی در ریشه کن کردن این باورها داشته که موفق به این کار نشده است ولی اثرگذار بوده است.
وی تصریح کرد: متأسفانه امروزه رفتارها مبتنی بر آموزه‌های دینی نیست و در این امر همه اعم از صدا و سیما، آموزش و پرورش و حتی روحانیت نقش دارند، درست است که اساس کار روحانیت نقد آسیب‌های جامعه است ولی باید خود روحانیت نیز نسبت به آسیب‌های خود غافل نشود.
فرهنگ هدف اصلی و راهبردی جمهوری اسلامی ایران است
رییس سابق حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی با بیان این‌که فرهنگ هدف اصلی و راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران است، گفت: ارتقاء و تقویت فرهنگ عامل تسریع در پیشرفت متوازن جامعه، کاهش آثار مخرب فرآیندهای جهانی سازی، ماندگاری و اقتدار نظام جمهوری اسلامی و مقابله با تهاجمات فرهنگی می‌شود.
وی یادآور شد: مدیریت فرهنگی یعنی این‌که عشق امام حسین(ع) جلوی گناهان را بگیرد، ریشه بسیار از مشکلات اقتصادی ما به سبب عدم شناخت فرهنگ است، ما باید در سخنان خود مسائل فرهنگی انقلاب را نیز بیان کنیم و به گونه‌ای نباشد که تنها بگوییم به چه میزان تولید سیمان پس از انقلاب افزایش یافته است.
پژوهشگر حوزوی با اشاره به این‌که نمی‌توان ادعا کردن تمام مشکلات فرهنگی به سبب اقتصاد است، گفت: درست است که اقتصاد در فرهنگ اثر دارد ولی نباید بگوییم همه مشکلات به سبب مسائل اقتصادی است، امروز ما با عقب افتادگی فرهنگی روبرو هستیم، هر حوزه و مسأله‌ای برای خود متخصص دارد ولی آیا روحانیان نیز فوق تخصص برای تربیت افراد دارند؟.
دلایل کم توجهی به فرهنگ و مدیریت چیست؟
بنیانیان پیچیدگی ذاتی در ماهیت فرهنگ، وجود ابزارهای جایگزین برای تغییر رفتار، وجود درآمدهای نفتی در اقتصاد دولتی و کم توجهی به نیروی انسانی، کوچک سازی مفهوم و مدیریت فرهنگی با ورود سازمان‌های مدرن، خودکامگی تاریخی از لایه‌های فرهنگ و بهره‌گیری زیاد از قانون را از عوامل اصلی کم توجهی به فرهنگ و مدیریت در میان نخبگان جامعه برشمرد.
وی افزود: دین نقش کلیدی فرهنگ ما را شکل داده و به عنوان آخرین دین هنوز بخش عظیمی از معارف آن استخراج نشده است، دین اسلام در بسیاری از الگوهای رفتاری حرف روشن دارد ولی مسیحیت چیزی برای گفتن ندارد، حتی اگر دین مسیحیت بخواهد حکومت تشکیل دهد نمی‌تواند چرا که حرفی برای گفتن ندارد.
رییس سابق حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی جدایی سیاست از دین را از اساس غیر عقلی خواند و اظهار داشت: یک حکومت را ارتباطات اقتصادی، سیاسی، قضایی و اجتماعی تشکیل می‌دهد و تمام این نظام‌ها هم می‌تواند رابطه انسان با خدا را درست و هم خراب کند.
وی بیان داشت: نمی‌شود دین را از سیاست جدا کرد، برخی‌ها می‌گویند روحانیت در سیاست نباشد، خب اگر روحانیت نباشد پس چه گروهی مسائل دینی را در سیاست، اجتماع، اقتصاد و حتی قضاوت پیاده کنند.
فرهنگ را باید به صورت تدریجی به جامعه تزریق کرد
بنیانیان مشوق‌های اقتصادی، ترس از مجازات قانون، مشوق‌های اجتماعی، مشوق‌های سیاسی را از عوامل تغییر فرهنگ و تغییر رفتارهای افراد دانست و تأکید کرد: هیچ یک از این اقدامات کار فرهنگی نیست و متأسفانه 30 سال در انقلاب اسلامی این کارها را کار فرهنگی می‌گویند.
وی بیان کرد: بخش کوچکی از تغییرات فرهنگی با کار فرهنگی صورت می‌گیرد ولی بخش عظیمی از آن‌ها به صورت ناخودآگاه صورت می‌گیرد که باید این عوامل را شناخت و برای حل آن اقدام کرد، تغییرات آگاهانه از سوی روحانیان و مربیان صورت می‌گیرد.
رییس سابق حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی در پایان سخنان خود با بیان این‌که فرهنگ را باید به صورت تدریجی به جامعه تزریق کرد، گفت: مربی که می‌خواهد در فردی اثرگذار باشد باید دانش و اطلاعات کافی نسبت به موضوع، شرایط روحی و روانی متربی و اطلاعات لازم پیرامون شرایط حاکم در خانواده متربی داشته باشد./993/پ203/ن