«فرهنگ نامه اسارت و آزادگان» رونمایی شد

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از نهاد عمومی کتابخانه­های کشور، مسعود ده­نمکی در کنفرانس مطبوعاتی مراسم رونمایی از مجموعه «فرهنگ نامه اسارت و آزادگان» با اشاره به آزادگان خاطرنشان کرد: فکر می­کنم آزادگان مظلوم ترین قشر ایثارگران کشورمان هستند و با توجه به ماخوذ به حیا بودنشان از همان بدو ورود به کشور همه نگاه های موجود به آنها یک نوع نگاه خدمت رسانی و ستادی بود تا یک نگاه فرهنگی و در پیش بینی هایی که در مورد آنها انجام شده بود؛ تنها شغل، مسکن و دیگر نیازهایی از این جنس مورد توجه قرار گرفته بود، ولی در مورد ابعاد فرهنگی متوجه آنها تا سال ها خلاء دیده می شد و هیچ نهادی متولی این بخش نبود.

وی در ادامه افزود:‌ در درون واژه های نظامی دنیا، اسارت بعدی منفی دارد بطوریکه معمولاً حتی در آموزه های نظامی ما هم اولین وظیفه یک اسیر در اردوگاه نظامی فرار است. در خصوص انقلاب یا جمهوری اسلامی یا دفاع مقدس ما معتقدیم این واژه ها شاید اشتراک لفظی با لغات مرسوم در ادبیات سیاسی روز دنیا داشته باشند اما به لحاظ مفهومی، مفاهیم جدیدی را در بر بگیرند.

ده نمکی تصریح کرد: وقتی ذره بینی بر این تاریخ بگذاریم می بینیم اتفاقاً یکی از پر افتخارترین روزها و وقایع دوران دفاع مقدس در همین اردوگاه ها رقم خورده است. تا جایی که کشور بعثی بارها و بارها اذعان می کند ما در اردوگاه ها شاهد برپایی یک نظام و جمهوری اسلامی بودیم و معلوم نبود ما اسیر دست آنها بودیم یا آنها اسیر دست ما.

وی با اشاره به مرحوم ابوترابی خاطرنشان کرد: شاید اگر رهبری بی بدیل آزادگانی چون مرحوم علی اکبر ابوترابی نبود اسارت ما هم به جنگ های معمول دنیا تبدیل می شد.

ده نمکی با اشاره به تلاش های سینمای غرب در به تصویر کشیدن جنگ، گفت: شاهد این هستیم که سینمای غرب با ساخت ده ها فیلم نقاط ضعف خودش را به صورت نقاط قوت نشان داده است، در حالی که آزادگان ما در دل اردوگاه ها افتخار آفریدند و این افتخارات متاسفانه در تاریخ نگاری دفاع مقدس و خاطره نگاری دفاع مقدس ما کمتر به چشم آمد.  

وی در ادامه تصریح کرد: در یکی از جلدهای مجموعه کتاب حاضر که به اسم کتابشناسی اسارت نام گذاری شده آمده که 500 جلد کتاب در زمینه اسارت نوشته شده اما اکثر این کتاب ها حاوی یک نگاه فردی به مقوله اسارت است و خاطرات عموما فردی­اند. خلاء یک نگاه جامع و از بیرون به مقوله آزادگان و اسارت آنچه وجود داشت.  

این پژوهشگر و محقق حوزه دفاع مقدس در ادامه عنوان کرد: هر کدام از اردوگاه های ما شرایط ویژه خودشان را داشتند. حتی در سطح کلان تر آزادگانی که توسط صلیب سرخ ثبت نام شده بودند و آزادگانی که ثبت نام نشدند و تحت عنوان مفقودین نام گذاری می شدند دو گونه اسارت را گذراندند. وقتی ریزتر می شویم می بینیم در هر اردوگاه باز شرایط مدیریت و فرماندهی متفاوت با اردوگاه های دیگر است و حتی در یک آسایشگاه های مختلف شرایط متفاوتی حاکم است. به همین علت باید از یک نگاه بی طرفانه و بیرون از مقوله اسارت این تاریخ بازخوانی و تدوین می­شد.  

ده نمکی در خصوص جمع آوری این مجموعه عظیم گفت: از همان سال 73- 74 به صورت شخصی تحقیق و پژوهش این مجموعه را شروع کردم. وقتی وارد کار مطبوعات شدم تحقیقات ستادی پیش از آن را رها و به صورت شخصی تحقیقاتم را ادامه دادم و به صورت پراکنده 150 نفر در طول بیست سال با من همکاری داشتند که 50 نفر آنها به صورت متمرکز همکاری کردند. بیش از 6000 ساعت نیز مصاحبه برای نگارش این کتاب انجام شد. تمام آن 500 جلد کتاب جمع آوری شد و همه اسناد و مطالبی که در مطبوعات در خصوص آزادگان نگاشته شده بود نیز دسته بندی و جمع آوری شد. اسناد صلیب سرخ تهیه و ترجمه شد تا در نهایت این اسناد و مطالب با هم تلفیق و بر اساس آن سه عنوان کلی و مختلف تولید شد:

- قسمت اول مجموعه کتب مرجع است که کتابشناسی و مرجع شناسی اسارت و آزادگان را به صورت موضوعی مورد مطالعه قرار می دهد. تصاویر بیش از 42000 آزاده در این کتاب دیده می شود. لازم به ذکر است، تنها گروهی از ایثارگران که اطلاعات شناسنامه ای ایشان موجود است در این کتاب ها آمده اند.

- قسمت دوم مجموعه کتب اسارت و آزادگان که 6 جلد است، در برگیرنده تمام مطالبی است که در جراید تا سال 85 منتشر شده و محققین را از رجوع به آرشیو های ناقص روزنامه ها بی نیاز می کند. چه بسا برخی از مطالب موجود در روزنامه ها اصلا آرشیو نشده باشند.

- اسلام و اسارت بخش دیگری است که 3 جلد دارد و در حدود 4000 صفحه از این کتاب را پوشش می دهد. مجموعه اسناد تفسیری، چندین آیه که در مورد اسارت وجود دارد با تفاسیر آنها، مطالب روایی و فقهی که در زمینه اسارت وجود دارد در این بخش دیده می شود. بر اساس همه اینها می توان منشور اسلام و اسارت را نوشت که متولی این مورد دانشگاه ها و حوزه های علمیه هستند. ولی وقتی این کار نگاشته شد نشان داده شد که نگاه اسلام به مقوله اسارت و تقسیم بندی انواع آن و حقوق اسارت و شرایط اسیری که به دست دشمن گرفتار شده بسیار مترقی تر از قوانین ژنو و سایر قوانین است که امروز متاسفانه کار زیادی روی آها انجام نشده.

ده نمکی در ادامه معرفی بخش های دیگر این اثر تصریح کرد: بعد از این یک اردوگاه را در نظر گرفتیم و بین 50 تا 600 آزاده به عنوان شاخص در هر اردوگاه انتخاب کردیم و 11 سرفصل کلی برای هر اردوگاه در نظر گرفتیم. از وجه تسمیه، ساختار فیزیکی و موقعیت جغرافیایی اردوگاه تا فرماندهی عراقی اردوگاه، مجموعه گزارشات صلیب سرخ و همچنین سرفصل مهم روزشمار اردوگاه که بر اساس اظهارات راویان معتمد آنها را توانستیم تنظیم کنیم. بخشی هم از اسارت تا رسیدن به اردوگاه اسرای ما را پوشش داده بود که آنها هم یک آلبوم اختصاصی عکی به صورت جداگانه دارد. حدود 60 جلد از آن مجموعه شامل کتب اردوگاهی است و هر جلد حدودا شامل 1000 صفحه شد. مجموعاً فاز اول و دوم یعنی مجموعه کتب مرجع و مجموعه کتب اردوگاهی حدود 78- 80 جلد است همراه با مقدمه ای که کل اثر را معرفی می کند. 

وی همچنین افزود:‌ فاز سوم که مجموعه کتب موضوعی است، انشالله تا 5 سال آینده انجام خواهد شد.

ده نمکی با اشاره به مجموعه «فرهنگ نامه اسارت و آزادگان» خاطرنشان کرد: برای معرفی این مجموعه می گویم این کار تقدیم می شود به همه آزادگانی که قهرمانانه مقاومت کردند و وقتی به کشور بازگشتند مظلومانه بنا به شرایط موجود کمتر دیده شدند. امیدوارم این مجموعه بتواند مقدمه ای شود برای آثار دیگری از جمله فیلم نامه ها که در آینده به نگارش در بیایند و با نگاه های دیگر کتاب های بعدی بتوانند غنی تر شوند.

وی در پایان با اشاره به هزینه های آماده سازی این مجموعه متذکر شد: تحقیق و نگارش این مجموعه در بخش خصوصی انجام گرفت و بخشی از هزینه که مربوط به مقوله پژوهش بود توسط نهاد کتابخانه های عمومی کشور تقبل شد. قسمت دیگر این کار از بخش خصوصی تامین شد. اگر این همت، دغدغه و شجاعت در دوست عزیزمان آقای مهندس واعظی نبود شاید این مجموعه حالا حالاها به چاپ می رسید، چرا که متولی چنین کاری که حدود 100 هزار صفحه است، نمی تواند بخش خصوصی باشد و به میدان آمدن نهاد کتابخانه های عمومی کشور جای تقدیر و تشکر دارد./998/د101/ق