مسجد جامع خرمشهر نماد پیروزی ملت ایران

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در اهواز، یکی از مساجدی که در طول دوران دفاع مقدس در میان هزاران مسجد دیگر در گستره میهن اسلامی نقش برجسته ای داشت، مسجد جامع خرمشهر است؛ این مسجد از همان روزهای نخست، با پشتیبانی از رزمندگانی که از خرمشهر دفاع می کردند، در واقع مرکز ثقل دفاع جانانه این شهر بوده است.

پس از آغاز جنگ ایران و عراق در 31 شهریور 1359 شهر خرمشهر به دلیل نزدیک بودن به مرز شلمچه، یکی از اولین نقاطی بود که مورد حمله ارتش بعثی عراق قرار گرفت، مدافعان این شهر که اغلب از مردم بومی و تعدادی دانشجو بودند، توانستند با حداقل امکانات نظامی به فرماندهی محمد جهان آرا که در آن زمان فرماندهی سپاه پاسداران خرمشهر را بر عهده داشت، با سلاح‌های سبک خود و با توجه به آشنایی با منطقه، مدت 35 روز در مقابل ارتش عراق مقاومت کنند و سرانجام در تاریخ 4 آبان 1359 آخرین مدافعان شهر نیز به خاطر فشار زیاد ارتش بعثی عراق و کمبود سلاح و تجهیزات مجبور به عقب نشینی از شهر شدند.

خرمشهر پس از 578 روز اشغال توسط ارتش بعثی عراق، در تاریخ 3 خرداد 1361 با حمله نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروی مقاومت بسیج، طی چهار مرحله عملیات نظامی با عنوان عملیات بیت المقدس پس از محاصره خرمشهر، باز پس‌گیری شد.

مسجد جامع خرمشهر یکی از ساختمان هایی بود که در این شهر، پس از بازپس گیری به صورت نیمه سالم باقی ماند و همچنین چون این مسجد در زمان مقاومت [قبل از اشغال] مرکز فرماندهی و تدارکات و گردهمایی مدافعان شهر بود، لقب نماد مقاومت را به خود گرفت که در حال حاضر نیز بین بازماندگان و علاقه مندان به تاریخ دفاع مقدس، به همین عنوان شناخته می‌شود.

پس از آزادی خرمشهر نیز مسجد جامع این شهر نقطه امید رزمندگان در تصرف و پاکسازی آن از لوث وجود متجاوزان محسوب شده و اوج آزادی خرمشهر با حرکت رزمندگان عمل کننده در عملیات و حضور شورآفرین آنها در این مسجد همراه با سردادن ندای الله اکبر به قله کمال و اوج پیروز مبدل شد.

مسجد جامع خرمشهر با عملیات بیت المقدس جاودانه شد و به راستی روز آزادی خرمشهر را روز مقاومت و پیروزی نام نهادند و چه نیکوتر که مسجد خرمشهر نماد این پیروزی قرارگرفته است و امروز باید برای ارج نهادن و پاسداشت حضور و نقش آفرینی مساجد در دوران شکوهمند دفاع مقدس و نیز تکمیل کردن حلقه اتصال مساجد کشور به مسجد جامع خرمشهر، این مسجد را " نماد، نمادهای دوران دفاع مقدس و مقاومت و پایداری" نامگذاری کنیم.

پس از اینکه شهر خرمشهر در سوم خرداد توسط رزمندگان آزاد گشت، بنا شد که همه رزمندگان در مسجد جامع به عنوان نقطه پایانی جمع شوند تا نماز جماعت ظهر و عصر را برپا کنند؛ زمانی که همه رزمندگان در این مسجد تجمع کرده بودند دشمن این مکان مقدس را زیر آتش گلوله گرفت و تعداد زیادی از رزمندگان به شهادت رسیدند و در این میان، گنبد مسجد نیز تخریب شد.

این مسجد به نقطه ای آرمانی در بازپس گیری و تصرف دوباره خرمشهر تبدیل شده بود، رزمندگان بعد از آزادسازی خرمشهر آنجا را شسته و تمیز کردند و نماز جماعت ظهر و عصر و نماز شکرانه به امامت آیت الله شفیعی در آنجا برپا شد.

این مسجد از همان زمان به نقطه ای آرمانی در اذهان ماند و به یکی از مهم ترین یادمان های دفاع مقدس که در آنجا حماسه های زیادی ایجاد شده بود، تبدیل گشت، اگرچه تمام خرمشهر محور دفاع مقدس است.

پس از آزادسازی خرمشهر در سال 61، هنرمندی به نام «ناصر پلنگی» که نقاش خوش ذوقی بود، سیر تحول، تصرف و بازپس گیری خرمشهر را در دیوارهای مسجد جامع نقاشی کرد که پس از گذشت 25 سال به دلیل فرسایش‌های ناشی از محیط منطقه، این نقاشی‌ها تا 90 درصد دچار آسیب شد، این هنرمند بزرگ کشور، بار دیگر با پیوستن به کاروان‌های راهیان نور در سال 86 کار بازسازی این نقاشی ها را انجام داد.

این مسجد بیش از 120 سال قدمت دارد ولی از مؤسس و بانی آن اطلاع دقیقی در دست نیست، مسجد جامع خرمشهر ابتدا در ورودی بازار بزرگ اصناف قرار داشت، به گونه ای که محل تردد مردم از صحن مسجد بود، به همین دلیل، تغییری در ساخت و ساز آن رخ داد و بعدها در سال 1348 قطعه زمینی از ضلع غربی به مسجد اضافه و به صورت فعلی تجدید بنا شد و با مساحـت عرصه یک هزار و 209 متر مربع و با توجه به طبقات موجود دارای یک هزار و 28 مترمربع اعیانی است.

در اثر جنگ تحمیلی 40 درصد آن تخریب شده به گونه ای که دو گلدسته آن کاملاً تخریب و گنبد بزرگ نیز بر اثر توپ دشمن آسیب دیده و در حال حاضر از اعتبارات بازسازی پس از پذیرش قطعنامه 1367 همه ساله مبالغی تخصیص یافته و در آن هزینه می شود.

چهار هزار متر مربع از ضلع شمالی مسجد برای طرح توسعه مسجد جامع توسط بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس خریداری و تملیک شد و با احداث مهمانسرایی جهت زائران و رواق گذر عابر پیاده در دو ضلع شرقــی و غربــی و ایجاد محل تجـاری و حوض آب نما شد.

این مسجد دارای نمای آجری و حدود هزار متر مربع کاشی آیات خشتی و 770 مترمربع کاشی کاری معرق است و دارای دو گلدسته با ارتفاع 28 متر از کف زمین و دو گنبد بزرگ و کوچک که گنبد بزرگ و گلدسته ها با کاشی معرق تزیین و با سه دستگاه ارکاندیشن تهویه مطبوع و سیستم خنک کننده مرکزی ایجاد شده است.

مسجد جامع خرمشهر از قدیم یکی از مراکز اصلی شهر خرمشهر بوده، به طوری که هنوز نیز این مرکزیت را پس از پایان جنگ ایران و عراق و تخریب کامل شهر خرمشهر و بازسازی دوباره آن حفظ کرده، در مقابل این مسجد بازارچه بزرگی وجود دارد که اصناف گوناگون در آن به کسب و کار مشغول هستند.

با معنون کردن آن، به شایستگی حق مساجد را باید در اثربخشی عمیق و وسیع در دوران دفاع مقدس به نحو مناسب و در خور شأن و جایگاه این مکان مقدس و الهی ارج نهیم و هر ساله مراسم گرامیداشت را با توسیع در سطح دیگر مساجد کشور به خصوص مساجد جامع برای همیشه و در طول تاریخ برای عبرت آموزی و درس آیندگان جاودانه کنیم.

بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس در فروردین 86 پس از کار کارشناسی این مسجد را به عنوان اولین اثر و نقطه آغاز دفاع مقدس و مرکز مقاومت و پایداری در این دوران، با شماره 110 در فهرست آثار تاریخی دفاع مقدس ثبت ملی کرد و به یادمانی ارزشمند در این دوران باقی ماند./9461/ی703/ر