مهارت‌های فردی و اجتماعی در عصر انتظار
به گزارش خبرگزاری رسا؛
صبرم از کاسه دگر لبریز است اگر این جمعه نیاید چه کنم؟
آنقدر من خجل از کار خودم اگر این جمعه بیاید چه کنم؟!
شعر فوق سوال زیبایی را در ذهن ترسیم می‌کند که آیا جامعه منتظر، آمادگی حضور امام زمان را در وجود افراد خود ایجاد کرده است؟ آیا اکثریت مردم مهارت‌های لازم را کسب کرده‌اند؟ جامعه منتظر چه مهارت‌هایی را باید داشته باشد تا امام زمان ظهور کند؟
مهارت‌های مورد نیازِ جامعه منتظرِ ظهور
1- حق طلبی و ظلم ستیزی
وجود گروه‌های فاسد و منحرف که اهداف فتنه انگیز و ظالمانه دارند در جامعه قابل انکار نیست و اگر جامعه‌ای بخواهد اصلاح شود تا شایستگی حکومت صالحان را پیدا کند، باید این موانع را از سر راه برداشته یا در جهت برداشته شدن آنها تمام تلاشش را به کار گیرد، برای برداشتن این موانع کسب روحیه‌های مختلف از ضروریات است.
از جمله آنها روحیه حق طلبی و ظلم ستیزی است، به خاطر اهمیت روحیه ظلم ستیزی است که خداوند پیامبر و مومنین را بر سخت گرفتن بر مشرکین و مفسدین دعوت می‌کند و می‌فرماید: «يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْكُفَّارَ وَ الْمُنافِقينَ وَ اغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصيرُ [تحریم/9] اى پيامبر! با كفّار و منافقين پيكار كن و بر آنان سخت بگير جايگاهشان جهنم است، و بد فرجامى است».
با توجه به مطلب فوق منتظران واقعی کسانی هستند که به جامعه فاسد زمانه خود دل نبندند، و تسلیم شرایط ظالمانه نشوند، و مقابله با ظلم را فقط در حد سخن و کلام تنزل ندهند بلکه دست به دست هم داده و با تقویت روحیه ظلم ستیز بر علیه مفسدین و کفار قیام کنند و مواعظ الهی را به اجرا بگذارند، خداوند در قرآن کریم انسان‌ها را به مقابله با ظالمان دعوت کرده و می‌فرماید« قُلْ إِنَّما أَعِظُكُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنى وَ فُرادى... [سبا/46] بگو شما را تنها به يك چيز اندرز مىدهم، و آن اين‌كه دو نفر دو نفر يا يك نفر يك نفر براى خدا قيام كنيد».
2- عدالت گرایی
پرداخت حقوق و امتیاز شهروندان بر اساس استعداد و لیاقت آنان همان عدالت گرایی است که در قلب ظهور می‌تپد، یعنی مهم‌ترین هدف ظهور اجرای عدالت در جامعه و دفاع از حقوق ضعیفان است. رسول خدا می‌فرماید « مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) به عدالت حکم کرده، به آن امر می‌کند».[1]
جامعه منتظر باید در گام اول روحیه عدالت گرایی را در خود ایجاد کند و پرورش بدهد و در گام بعدی تا سرحد امکان از آن برای احیای حق استفاده کند تا وقتی حضرت ظهور کردند، اطاعت از روحیه عدالت خواهی حضرت برایش گران نباشد و در مقابل ایشان ایستادگی نکند.
3- نیرو سازی
وجود نیروهای زبده و آموزش دیده از پایه‌های اصلی هر حکومت و حرکتی است، و حکومت حضرت نیز از این قاعده مستثنی نیست، از این رو منتظران باید تلاش مضاعف و مستمر در پرورش نیرو در جهات مختلف داشته باشند، تا بدین وسیله زمینه برای اصلاح جامعه و آمادگی برای تحقق عدالت جهانی فراهم شود.
علماء بزرگوار شیعه در طول تاریخ این وظیفه را با الهام گرفتن از سخن امام هادی (علیه‌السلام) انجام داده‌اند، حضرت می‌فرماید: «اگر بعد از غيبت قائم ما نبود وجود علمايي که به سوي او مردم را فرا مي‌خوانند و به وجود او رهنمون مي‌شوند و با حجت‌هاي الهي از دين او دفاع مي‌کنند و بندگان ناتوان خدا را از دام ابليس و پيروان او مي‌رهانند، بي گمان همه مردم از دين خدا بر مي‌گشتند».[2]
4- وحدت و هم گرایی و پرهیز از خود محوری
وحدت و یکدلی و پرهیز از خود محوری از ارکان دیگر هر اجتماعی به خصوص جامعه منتظر است، که پیروزی یا شکست آن جامعه را رقم می‌زند، اگر افرد جامعه‌ای مانند چوب‌های نازک در کنار هم قرار بگیرند تبدیل به چوبی ضخیم خواهند شد که به راحتی قابل شکسته شدن نخواهند بود، اما اگر خود محوری حاکم باشد هیچ گاه آن چوب ضخیم تولید نمی‌شود و آن جامعه با کوچکترین فشار می‌شکند.
به خاطر همین خداوند خود محوری را مضر اتحاد دانسته و خدامحوری را موجب اتحاد و تشکیل حکومتِ محکم و قوی دانسته و می‌فرماید«وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَميعاً وَ لا تَفَرَّقُوا...[آل عمران/103] و همگى به ريسمان خدا، قرآن و اسلام، و هر گونه وسيله وحدت، چنگ زنيد، و پراكنده نشويد».
5- مسئولیت پذیری و کسب مهارت
جامعه منتظر که می‌خواهد صلح و آرامش را به جهانیان هدیه دهد و آنان را از زیر چنگال استکبار و بی‌عدالتی رهایی بخشد، باید دارای افراد مسئولیت پذیری باشد که در زمینه‌های مختلف مهارت کسب کرده و آماده پذیرش و اجرای مسئولیت‌های خطیر زمان ظهور باشند، قرآن کریم انبیاء الهی را که هدفشان ایجاد جامعه‌ای الهی بوده، را به مسئولیت پذیری فرا خوانده است و خطاب به حضرت یحیی (ع) می‌فرماید: «يا يَحْيى خُذِ الْكِتابَ بِقُوَّةٍ [مریم/12] اى يحيى كتاب خدا را با قوّت بگير».
در خصوص اهمیت آماده بودن و کسب مهارت نیز امام موسی کاظم (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«هر کس اسبی را به انتظار امر ما نگاه دارد و به سبب آن، دشمنان ما را خشمگین سازد، در حالی که منسوب به ما است، خداوند روزیش را فراخ گرداند و به او شرح صدر عطا کند و او را به آرزویش برساند و در رسیدن به خواسته‌هایش یاری‌اش کند».[3]
نتیجه؛
حقیقت و ماهیت انتظار در واقع همانند مدرسه‌ای است که در وجود دانش آموزان روحیه ظلم ستیزی را ایجاد می‌کند و درس عدالت گرایی را هر روز به آنان تکرار می‌کند تا ملکه وجودشان شود و با برجسته ساختن خدا محوری و اتصالشان به ریسمان محکم الهی آنان را از تفرقه دور می‌سازد، و در کنار آن مسئولیت پذیری و کسب مهارت را که گام بلندی برای نیرو سازی است، تمرین و تحکیم می‌کند./875/ت303/س
پی نوشت‌ها:
[1]. مَهْدِيٌّ يَحْكُمُ بِالْعَدْلِ وَ يَأْمُرُ بِهِ» مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، انتشارات اسلامیه، تهران، سال چاپ مختلف، ج 52، ص: 311.
[2] . لَوْ لَا مَنْ يَبْقَى بَعْدَ غَيْبَةِ قَائِمِنَا ع مِنَ الْعُلَمَاءِ الدَّاعِينَ إِلَيْهِ وَ الدَّالِّينَ عَلَيْهِ وَ الذَّابِّينَ عَنْ دِينِهِ بِحُجَجِ اللَّهِ وَ الْمُنْقِذِينَ لِضُعَفَاءِ عِبَادِ اللَّهِ مِنْ شِبَاكِ إِبْلِيسَ وَ مَرَدَتِهِ وَ مِنْ فِخَاخِ النَّوَاصِبِ لَمَا بَقِيَ أَحَدٌ إِلَّا ارْتَدَّ عَنْ دِينِ اللَّهِ..» همان مدرک قبلی، ج 2، ص: 7.
[3]. «من ارتبط دابّة متوّقعا به أمرنا و يغيظ به عدوّنا و هو منسوب إلينا أدرّ اللّه رزقه، و شرح صدره و بلّغه أمله، و كان عونا على حوائجه» عطاردی، عزيز الله، مسند الإمام الرضا عليه السلام، چاپ اول، انتشارات آستان قدس، مشهد، 1406 ق، ج2، ص: 378.